Zwolnienie z opłacania składek ZUS czy dla wszystkich?

Zwolnienie z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek ZUS na podstawie art. 31zo ust. 2 Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych jest możliwe po spełnieniu kilku warunków wprost czy bezpośrednio wskazanych w w/w ustawie. Są to: opłacanie składek wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne, prowadzenie działalności przed 1 lutego 2020 r. oraz to, aby przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, nie był wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. (aktualnie jest to kwota 15.881 zł, czyli 5.227 zł x 3). Koniecznie należy także złożyć stosowny wniosek o zwolnienie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, nie później niż do dnia 30 czerwca 2020 r. (dostępny na stronie ZUS).  

I uwaga, złożenie powyższego wniosku nie zwalnia ze złożenia dokumentów rozliczeniowych za okres od marca do maja 2020 r. w terminie do 30 czerwca 2020 r. chyba, że dana osoba jest zwolniona z ich składania. W tym miejscu trzeba też zauważyć, że zwolnienie dotyczy składek, które nie zostały jeszcze zapłacone. Zapłacenie składek powoduje, że wniosek nie wywoła oczekiwanego rezultatu zwolnienia ze składek, ponieważ ZUS nie zwraca składek już zapłaconych.

Natomiast pojawia się pytanie, czy spełniając w/w kryteria i warunki, zwolnienie dotyczy wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność? I tu pojawiają się wątpliwości. Otóż, okazuje się, że z tej możliwości najprawdopodobniej nie będą mogły skorzystać osoby, które można określić jako „początkujących” przedsiębiorców.

Mianowicie art. 31 zo ust. 2, w celu zdefiniowania „osoby prowadzącej pozarolniczą działalność” odsyła do art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020r. poz. 266 i 321). Art. 8 ust. 6 punkt 1 wymienia, że jednym z rodzajów osób ubezpieczonych jest osoba prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a.

Ten z kolei ust. 6a wskazuje, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność nie uważa się w rozumieniu niniejszej ustawy (Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) osoby fizycznej, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.

Natomiast art. 18 ust. 1. stanowi, że przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

Zatem zestawienie powyższych rozważań pozwala na wysnucie wniosku, iż jednoosobowi przedsiębiorcy, którzy w styczniu 2020 r., a więc przed 1 lutego 2020 r. korzystali jeszcze z tzw. ulgi na start, nie będą mogli skorzystać ze zwolnienia z opłacania składek ZUS.

Wynika z tych dywagacji także wniosek, że ze zwolnienia z opłacania składek ZUS za okres od marca do maja 2020 r. skorzystają osoby, które rozpoczęły prowadzenie działalności najpóźniej 30 czerwca 2019 r. i przy założeniu, że „wykorzystały” całą ulgę (czyli korzystały z tej ulgi przez okres 6 miesięcy), ponieważ ów „ulgowy” okres obejmował w ich przypadku miesiące od lipca do grudnia 2019 r. (ulga obejmuje całe miesiące), a następnie w styczniu osoby te podlegały już obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Innymi słowy na dzień 31 stycznia 2020 r., czyli przed 1 lutego 2020 r. podlegały obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, a zatem były uważane za „osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą”.

Możliwa jest oczywiście inna sytuacja, jak chociażby osób, które rozpoczęły działalność, ale np. nie skorzystały z ulgi na start, bądź też zrezygnowały z tej ulgi wcześniej niż po 6 miesiącach.

Jednocześnie chcielibyśmy zaznaczyć, że powyższe wywody są jedynie naszą próbą pomocy w wyjaśnieniu zawiłości zapisów ustawy zwanej „tarczą antykryzysową”, ponieważ kwestia ta może budzić uzasadnione wątpliwości interpretacyjne. Rodzi się pytanie czy był to zamierzony cel ustawodawcy, czy też w najbliższym czasie pojawi się nowelizacja ustawy.

Natomiast wobec niejasności przepisów i braku interpretacji ze strony organów stosujących, rekomendujemy jednak, mimo wszystko składanie wniosków do ZUS przez „początkujących” przedsiębiorców i oczekiwanie na decyzje rozstrzygające w sprawie zwolnień od płacenia składek. Przy czym należy zauważyć, że obarczone to jest ryzykiem nie tylko wydania decyzji odmownych przez ZUS oraz koniecznością zapłacenia składek wraz z odsetkami, ale nawet brakiem objęcia ubezpieczeniem w okresie, za który składek nie zapłacono.