CZY OD 16 KWIETNIA OBOWIĄZKOWO WSZYSCY PRACOWNICY NOSZĄ MASECZKI W MIEJSCU PRACY ZAPEWNIONE PRZEZ PRACODAWCĘ? BRAK PODSTAW DO TAKIEGO WNIOSKU!

W związku z wydaniem w dniu 10 kwietnia 2020 r. Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz 658), wprowadzającego od 16 kwietnia 2020 r. powszechny obowiązek noszenia maseczek pojawia się szereg wątpliwości, w tym w zakresie obowiązku noszenia maseczek w zakładach pracy i zapewnienia maseczek przez pracodawcę.
Zgodnie z § 18 Rozporządzenia:”Od dnia 16 kwietnia 2020 r. do odwołania nakłada się obowiązek zakrywania, przy pomocy części odzieży, maski albo maseczki, ust i nosa podczas przebywania poza adresem miejsca zamieszkania lub stałego pobytu.” Treść tego przepisu jest jednoznaczna i sprowadza się do wniosku, że każdy po wyjściu z domu musi w jakiś sposób zakryć usta i nos. Na stronie Ministerstwa Zdrowia znajduje się dodatkowe objaśnienie tego przepisu, zgodnie z którym: każda osoba w miejscu publicznym będzie musiała nosić maseczkę, szalik czy chustkę, która zakryje zarówno usta, jak i nos.Obowiązek dotyczy wszystkich, którzy znajdują się na ulicach, w urzędach, sklepach czy miejscach świadczenia usług oraz zakładach pracy (https://www.gov.pl/web/koronawirus/zasady-na-dluzej).

Przepis par 18 Rozporządzenia brzmi w sposób uzasadniający ocenę, że także w miejscu pracy obowiązuje nakaz zakrywania ust i nosa (zakład pracy jest poza miejscem zamieszkania i miejscem pobytu), potwierdza to treść wyżej przytaczanych wyjaśnień na stronie Min. Zdrowia, jednak mamy wątpliwości czy słuszny jest wniosek, że z tego wynika przymus noszenia maseczek przez wszystkich pracowników oraz obowiązek pracodawcy dostarczenia maseczek wszystkim pracownikom i ewentualne konsekwencje dla pracodawcy niedotrzymania tego obowiązku. Wśród głosów pojawiających się w dyskusji na ten temat można spotkać zwolenników takiego stanowiska, co więcej, pojawiają się także wypowiedzi, iż pracodawca musiałby liczyć się z ponoszeniem odpowiedzialności odszkodowawczej, gdyby pracodawca nie zapewnił maseczek w zakładzie pracy, a pracownik zachorował na COVID-19.

Jednak w Rozporządzeniu należy zwrócić uwagę na treść par. 9 ust 9 o brzmieniu:

Do dnia 19 kwietnia 2020 r.:

1) obiekty handlowe lub usługowe, o których mowa w § 8 ust. 2 pkt 1 i 2, placówki handlowe w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, oraz zarządzający targowiskami (straganami) są obowiązani zapewnić rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk;

2) obiekty handlowe lub usługowe, o których mowa w § 8 ust. 2 pkt 1 i 2, oraz placówki handlowe w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, są obowiązani dokonywać po każdym kliencie dezynfekcji stanowiska obsługi lub stanowiska kasowego;

3) zakłady pracy są obowiązane zapewnić:

a) osobom zatrudnionym niezależnie od podstawy zatrudnienia rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk,

b) odległość między stanowiskami pracy wynoszącą co najmniej 1,5 m, chyba że jest to niemożliwe ze względu na charakter działalności wykonywanej w danym zakładzie pracy, a zakład ten zapewnia środki ochrony osobistej związane ze zwalczaniem epidemii COVID-19.

Zatem uzasadnione jest przyjęcie stanowiska, aby obowiązki pracodawcy (zakładu pracy) w zakresie zabezpieczenia pracowników należało rozpatrywać w kontekście powyższego przepisu, wprost skierowanego do pracodawcy (zakładu pracy), a nie ogólnego przepisu w par 18. Zatem jeżeli pracodawca ma możliwość zapewnienia w zakładzie pracy wymogu odległości między stanowiskami pracy wynoszącej co najmniej 1,5 m, nie ma obowiązku zapewnienia środków ochrony osobistej związanych ze zwalczaniem epidemii COVID-19, w tym maseczek. Do dnia 19.04 pracodawca ma natomiast obowiązek zapewnienia osobom zatrudnionym niezależnie od podstawy zatrudnienia rękawiczek jednorazowych lub środków do dezynfekcji rąk.    

Bez względu na powyższe, uważamy że w obecnej sytuacji powszechnej i nieograniczonej możliwości zarażenia wirusem (z tego względu ogłoszony przecież ustawowo stan epidemii) oraz trudności w dostępności certyfikowanych masek (a obowiązek wprowadza się z 6 dniowym wyprzedzeniem, gdzie po drodze są święta), przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy za ewentualne zarażenie wskutek niedostarczenie masek spełniających wymagania byłyby bardzo trudne do wykazania w ewentualnym procesie o odszkodowanie.      

Oczywiście wszystkie przepisy powstają w olbrzymim pośpiechu (i co zrozumiałe także próba ich wykładni), więc nie wykluczamy także odmiennego zdania, zresztą można znaleźć w internecie wypowiedzi za jedną i drugą opcją.

https://dziennikbaltycki.pl/maseczki-ochronne-w-pracy-kiedy-i-dla-kogo-obowiazek-zakrywania-ust-i-nosa-nie-obejmuje-wszystkich-pracownikow-jest-sporo/ar/c3-14919992

https://superbiz.se.pl/wiadomosci/nowe-obostrzenia-czy-maseczke-trzeba-nosic-w-pracy-aa-eaNL-WTgG-3Ntg.html

https://www.prawo.pl/biznes/czy-i-kiedy-pracodawca-musi-zapewnic-maseczki,499516.html

https://www.pulshr.pl/zarzadzanie/maseczka-w-samochodzie-i-w-pracy-minister-zdrowia-wyjasnia,72862.html

na wszelki wypadek można jeszcze rozważyć (i rekomendujemy takie działanie) wydanie przez pracodawcę zalecenia dla pracowników co do zasłaniania ust i nosa w zakładzie pracy zgodnie z par 18 Rozporządzenia.

Załączamy również projekt kolejnego Rozporządzenia RM zmieniającego dotychczasowe Rozporządzenie z dnia 10 kwietnia 2020 r., które prawdopodobnie zostanie ogłoszone w najbliższych dniach, w zakresie w jakim zmieniony zostanie § 18 Rozporządzenia:

§ 18 ust 1 Od dnia 16 kwietnia 2020 r. do odwołania nakłada się obowiązek zakrywania, przy pomocy odzieży lub jej części, maski albo maseczki, ust i nosa:

1) w środkach publicznego transportu zbiorowego w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 14 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym oraz w pojazdach samochodowych, którymi poruszają się osoby niezamieszkujące lub niegospodarujące wspólnie;

2) w miejscach ogólnodostępnych, w tym:
a) na drogach i placach,
b) w zakładach pracy oraz w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych na potrzeby: administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny,
c) w obiektach handlowych lub usługowych, placówkach handlowych lub usługowych i na targowiskach (straganach),
d) na terenie nieruchomości wspólnych w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U.z 2020 r. poz. 532 i 568).

2. Obowiązku określonego w ust. 1 nie stosuje się w przypadku:
1) pojazdu samochodowego, w którym przebywa lub porusza się 1 osoba albo 1 osoba z dzieckiem, o którym mowa w pkt 2;
2) dziecka do ukończenia 4 roku życia;
3) osoby, która nie mogą zakrywać ust lub nosa z powodu stanu zdrowia, całościowych zaburzeń rozwoju, niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym albo głębokim lub niesamodzielności; okazanie orzeczenia lub zaświadczenia w tym zakresie nie jest wymagane;
4) osoby wykonującej czynności zawodowe, służbowe lub zarobkowe w budynkach, zakładach, obiektach, placówkach i targowiskach (straganach), o których mowa w ust. 1 pkt 2 lit. b i c, z wyjątkiem osoby wykonującej bezpośrednią obsługę interesantów lub klientów;
5) kierującego środkiem publicznego transportu zbiorowego w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 14 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, lub pojazdem samochodowym wykonującym zarobkowy przewóz osób, jeżeli operator publicznego transportu zbiorowego albo organizator tego transportu w rozumieniu art. 4 ust.1 pkt 8 i 9 tej ustawy albo przedsiębiorca wykonujący działalność w zakresie zarobkowego przewozu osób, zapewnia oddzielenie kierującego od przewożonych osób w sposób uniemożliwiający styczność w rozumieniu art. 2 pkt 25 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
6) duchownego sprawującego kult religijny, w tym czynności lub obrzędy religijne, podczas jego sprawowania;
7) żołnierza Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i wojsk sojuszniczych, a także funkcjonariusza Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego, wykonujących zadania służbowe, stosujących środki ochrony osobistej odpowiednie do rodzaju wykonywanych czynności.

3. Osoba wykonująca czynności zawodowe w obiektach handlowych lub usługowych lub w placówkach handlowych lub usługowych może w czasie wykonywania tych czynności zawodowych realizować obowiązek, o którym mowa w ust. 1, przez zakrywanie ust i nosa przy pomocy przyłbicy, jeżeli wszystkie stanowiska kasowe lub miejsca prowadzenia sprzedaży lub świadczenia usług w danym obiekcie lub placówce są oddzielone od klientów dodatkową przesłoną ochronną.

4. Osoba ma obowiązek odkrycia ust i nosa na żądanie:
1) organów uprawnionych w przypadku legitymowania tej osoby w cel ustalenia jej tożsamości;
2) innej osoby w związku ze świadczeniem przez nią usług lub wykonywaniem czynności zawodowych lub służbowych, w tym w przypadku konieczności identyfikacji lub weryfikacji tożsamości danej osoby.”.