NAKAZ NATYCHMIASTOWEGO OPUSZCZENIA MIESZKANIA PRZEZ OSOBĘ STOSUJĄCĄ PRZEMOC W RODZINIE

Przemoc w rodzinie jest problemem, który może dotknąć każdego człowieka. Nie ma znaczenie ani wiek, ani rodzaj wykształcenia, ani pozycja społeczna czy wykonywany zawód. Taki stan dla każdego jest tak samo trudny, bo osoba krzywdzona często mająca znacznie ograniczone poczucie własnej wartości pozostaje pozbawiona wsparcia w sytuacji naruszenia podstawowych praw człowieka, w tym prawa do życia i zdrowia oraz poszanowania godności osobistej. By zwiększyć skuteczność przeciwdziałania przemocy w rodzinie i dać wsparcie ofiarom przemocy 30 listopada 2020 r. weszły w życie przepisy tzw. ustawy antyprzemocowej – ustawy z 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, którą wprowadzono instrumenty prawne, pozwalające na szybkie izolowanie osoby dotkniętej przemocą od osoby stosującej przemoc, w sytuacji gdy stwarza ona zagrożenie dla życia lub zdrowia domowników. 

Odseparowanie sprawcy przemocy od jego ofiar może nastąpić na podstawie dwóch ustaw:

1. Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, która przewiduje możliwość żądania przez osobę dotkniętą przemocą do zobowiązania sprawcy przemocy do opuszczenia wspólnie zamieszkiwanego mieszkania,
2. Ustawy o Policji, w której to funkcjonariusze są wyposażeni w prawo do wydania czasowego nakazu opuszczenia wspólnie zamieszkiwanego lokum lub zakazu zbliżania się do mieszkania i osób w nim zamieszkujących.

Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, przemocą w rodzinie jest jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

Zgodnie z art. 11a ustawy, jeśli członek rodziny zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie, czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta tą przemocą może żądać aby sąd zobowiązał sprawcę do opuszczenia mieszkania.

Przepis ten znajdzie swoje zastosowanie również, gdy osoba dotknięta przemocą w rodzinie opuściła wspólnie zajmowane mieszkanie z powodu stosowania wobec niej przemocy w tym mieszkaniu, członek rodziny stosujący przemoc w rodzinie opuścił wspólnie zajmowane mieszkanie, a także jeżeli osoba stosująca przemoc w rodzinie jedynie okresowo lub nieregularnie przebywa w mieszkaniu wspólnie z osobą dotkniętą przemocą w rodzinie.

Wniosek o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia może być złożony na urzędowym formularzu, który można znaleźć na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości (https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/wzor-wniosku-o-zobowiazanie-osoby-stosujacej-przemoc-w-rodzinie-do-opuszczenia-wspolnie-zajmowanego-mieszkania-i-jego-bezposredniego-otoczenia-lub-zakazanie-zblizania-sie-do-mieszkania-i-jego-bezposredniego-otoczenia).

Z wnioskiem tym może wystąpić osoba dotknięta przemocą domową. Wniosek składa się do właściwego sądu rejonowego. Sąd w terminie jednego miesiąca od dnia wniesienia wniosku, po przeprowadzeniu rozprawy ma obowiązek rozpatrzyć tą sprawę na rozprawie i wydać orzeczenie.  Należy jednakże pamiętać, iż jest to termin jedynie instrukcyjny i w praktyce może ulec wydłużeniu. Co szczególnie istotne, postanowienie o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazaniu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia jest skuteczne i wykonalne z chwilą ogłoszenia.

Ustawa o Policji.

Obecnie funkcjonariusze Policji są wyposażeni w takie instrumenty prawne, które skutecznie oddzielają sprawcę przemocy od jego ofiar. Zgodnie z ustawą o Policji, policjant ma prawo wydać nakaz natychmiastowego opuszczenia mieszkania lub zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia podczas interwencji lub w związku z powzięciem informacji o stosowaniu przemocy w rodzinie. Co ważne, nakaz i zakaz mogą być wydane osobno lub łącznie i są one natychmiastowo wykonalne, a sprawca przemocy musi niezwłocznie opuścić lokal.

Na osobie wobec której wydano nakaz lub zakaz oprócz natychmiastowego opuszczeniu lokum ciąży również obowiązek wskazania odpowiedniej jednostce Policji, adresu miejsca pobytu oraz o ile to możliwe numeru telefonu, pod którym będzie dostępna, a także o każdej zmianie tych danych.

Ustawa przewiduje, że nakaz lub zakaz tracą moc po upływie 14 dni od dnia wydania, chyba że sąd udzielił zabezpieczenia w  sprawie o zobowiązanie oprawcy do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania.

W okresie obowiązywania nakazu lub zakazu Policja ma obowiązek co najmniej trzykrotnie sprawdzić czy nie jest on naruszany, z tym zastrzeżeniem, że pierwsze sprawdzenie następuje dzień po dniu w którym nakaz został wydany.

Niestety bywają i takie sytuacje w których niesłusznie uznano daną osobę za sprawcę przemocy. W celu zabezpieczenia interesów tychże osób, osobie wobec której został wydany nakaz, przysługuje zażalenie do sądu w którym może domagać się zbadania prawidłowość prowadzenia czynności. Należy pamiętać, że nakaz opuszczenia mieszkania bezwzględnie musi przebiegać według określonych w ustawie procedur. Jeżeli zostały one naruszone- może być to podstawą do uchylenia wydanego nakazu. W takiej sytuacji warto rozważyć pomoc profesjonalnego pełnomocnika.

Pamiętajmy, zarówno uprawnienia funkcjonariuszy Policji, jak i ustawa antyprzemocowa,  aczkolwiek bardzo potrzebna może czasami prowadzić do nadużyć. Jeśli jesteś ofiarą przemocy, czy uznano cię za sprawcę zawsze możesz zasięgnąć pomocy profesjonalisty kontaktując się z prawnikiem.